Według zespołu badawczego z Uniwersytetu Bar-Ilan król Herod Wielki kazał wykonać swoje wanny z alabastru wydobywanego w Izraelu, a nie w Egipcie, jak zawsze przypuszczano.
Bezwzględny władca z I wieku w czasie swojego panowania przywiózł do Judei rzymskie normy kulturowe – w tym kąpiele i innowacje architektoniczne.
Dwie z jego wystawnych, królewskich wanien odkryto ponad 40 lat temu w twierdzy Kypros i pałacu w Herodium, na południe od Jerozolimy.
Eksperci zawsze uważali, że musiały być wykonane z alabastru sprowadzonego z Egiptu. Jedyny dostępny lokalnie alabaster był bardziej miękki i gorszej jakości – alabaster gipsowy, a nie kalcytowy.
Źródło alabastru kalcytowego odkryto jednak w pobliżu dzisiejszego Beit Szemesz, w jaskini Te'omim, na zachodnich zboczach wzgórz Jerozolimy.
„Wszystkie cztery metody analityczne zastosowane w badaniu dostarczyły spójnych wyników, po raz pierwszy wyraźnie odróżniając izraelski od egipskiego alabastru kalcytowego” – powiedział profesor chemii z Bar-Ilan, Amnon Albeck.
Zespół był zaskoczony, gdy okazało się, że lokalnie produkowany alabaster jest dostępny i że spełnia on rygorystyczne standardy Heroda. Był znany jako największy budowniczy w Ziemi Świętej – siła napędowa powstawania pałaców, twierdz, amfiteatrów, miasta Cezarei i Drugiej Świątyni w Jerozolimie.
„Szczególnym zaskoczeniem był fakt, że obie wanny zostały jednoznacznie wydobyte w Izraelu, a nie w Egipcie, jak byśmy się tego spodziewali ze względu na wysoką jakość kamienia” – powiedział archeolog z BIU prof. Aren Maeir.
„Oznacza to, że Herod Wielki wykorzystywał lokalne produkty i że obróbka alabastru kalcytowego w Judei w drugiej połowie I wieku p.n.e. była wystarczająco rozwinięta i wystarczająco wysokiej jakości, aby służyć luksusowym standardom Heroda, jednego z najlepszych budowniczych wśród królów tamtego okresu”.
Alabaster z Egiptu był wówczas szeroko stosowany do wyrobu naczyń, rzeźb i ozdób. Jeśli wanny Heroda były wykonane z alabastru pozyskiwanego lokalnie, możliwe, że inne artefakty uważane za egipskie były w rzeczywistości wykonane z alabastru z Izraela.
Zespół porównał egipskie i izraelskie próbki minerałów, stosując techniki nigdy wcześniej nie używane w takich okolicznościach. Stwierdzili, że tradycyjne metody archeologiczne i analiza petrograficzna, główna metoda stosowana do określenia źródła izraelskiego alabastru kalcytowego, nie były wystarczająco rygorystyczne.
Brak starożytnych kamieniołomów alabastru kalcytowego w południowym Lewancie zawsze skłaniał do przypuszczenia, że wszystkie naczynia z tego materiału znalezione na terenie Lewantu pochodziły z Egiptu, podczas gdy naczynia gorszej jakości, wykonane z alabastru gipsowego, były produktami lokalnymi.
Królewska wanna kalcytowo-alabastrowa Heroda, znaleziona w twierdzy Kypros, zdjęcie: prof. Amos Frumkin, Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie (źródło: The Times of Israel)
Jaskinia Te'omim i kamieniołom, zdjęcie: Ayala Amir, Uniwersytet Bar-Ilan (źródło: The Times of Israel)