Jednym z założycieli Żydowskiej Biblioteki Narodowej i Uniwersyteckiej w Jerozolimie był Józef Aronowicz Chazanowicz (urodzony w 1844 r. w Grodnie, zmarł w 1919 r. w Jekaterynosławiu). Ojciec Aaron był znawcą Tory, lingwistą, kupcem, próbował pisać pieśni po hebrajsku.
Józef sam nauczył się rosyjskiego i został przyjęty do publicznej szkoły dla Żydów. Kiedy nauczyciele zmuszali go do pisania w sobotę, po pisemnym proteście opuścił szkołę. Następnie studiował medycynę w Niemczech, a potem pracował jako lekarz w Rosji i w Polsce.
Dziwny doktor (tak go nazywano, bo często zamiast zapłaty pieniędzmi za swoją pracę przyjmował książki) zmarł w samotności i biedzie; podobno na jego grobie nie postawiono nawet pomnika.
Przyłączając się do ruchu Chowewej Syjon, a następnie do Bnej-Mosze, zapoczątkował ideę zorganizowania narodowej biblioteki żydowskiej w Jerozolimie. Był też jednym z gorących zwolenników kandydatury rabina Szmuela Mogiliwera na tron rabinacki w Białymstoku, ponieważ rabin ten popierał ruch Chowewej Syjon.
W 1890 r. odwiedził Erec Israel i właśnie wtedy sformułował swój życiowy cel: „Zbudować budynek nie tylko dla żydowskiego ducha, ale dla całej żydowskiej przyszłości w naszej historycznej ojczyźnie”.
Józef Chazanowicz kupował książki o judaizmie we wszystkich dostępnych mu językach, ale preferował wydawnictwa w języku hebrajskim. Ponadto publikował ogłoszenia w czasopismach żydowskich różnych krajów z prośbą o przesyłanie książek do biblioteki narodowej lub pieniędzy na ich zakup. Na apel Chazanowicza odpowiedziało wielu filantropów i entuzjastów z różnych środowisk.
Ten niezwykły człowiek gromadził również dokumenty i ilustracje dotyczące judaizmu: portrety wybitnych postaci żydowskich, fotografie synagog itp. W Białymstoku udało mu się zgromadzić ogromny zbiór książek i materiałów, który stopniowo przenosił do Jerozolimy.
W 1895 r. Chazanowicz wysłał do Jerozolimy prawie 9 tys. woluminów – ponad trzydzieści skrzyń z książkami, ważących ponad cztery tony. Wszystkie te materiały trafiły do jerozolimskiej loży masońskiej „Bnej-Brit”, gdzie znajdowała się mała biblioteka o nazwie „Midrasz Abarbanel”. Była to pierwsza biblioteka publiczna w Jerozolimie, która dzięki Chazanowiczowi stopniowo stała się najważniejszym centrum kulturalnym społeczności żydowskiej.
Obecnie biblioteka znajduje się na terenie kampusu Givat Ram Uniwersytetu Żydowskiego w Jerozolimie. Zasoby biblioteki liczą ponad 5 milionów książek, posiada ona największy na świecie zbiór dzieł hebrajskich i żydowskich, jest repozytorium wielu rzadkich i unikatowych rękopisów i książek.
Józef Chazanowicz (Facebook - Страницы еврейской истории)
Józef Chazanowicz u siebie w domu – z „kilkoma” książkami, jakie zakupił celem wysłania do Jerozolimy (Facebook - Страницы еврейской истории)
Pierwszy budynek biblioteki (Midrasz Abarbanel) – Jerozolima, rok 1912 (Facebook - Страницы еврейской истории)
Biblioteka Uniwersytetu Hebrajskiego – lata 1925-1937 (Facebook - Страницы еврейской истории)
Biblioteka Narodowa w roku 1969 (Facebook - Страницы еврейской истории)
Dzisiejsza biblioteka (źródło: Wikipedia, by אסף פינצ'וק - The National Library of Israel, CC BY 3.0)
Dzisiejsza biblioteka (The National Library of Israel)
Nowy budynek Biblioteki Narodowej – ma zostać otwarty w tym roku (The National Library of Israel)
Budowa nowej biblioteki – główna czytelnia z oknem w dachu (The National Library of Israel)
Docelowy widok głównej czytelni (Architect)