Trzy trasy pielgrzymek z Galilei do Jerozolimy (1/2)

opracowanie Kasia Śmiałkowska

Jeffrey P. Garcia

08 październik 2021

Trzy trasy pielgrzymek z Galilei do Jerozolimy (1/2)

Dokończenie:
Trzy trasy pielgrzymek z Galilei do Jerozolimy (2/2)

Trasy pielgrzymek Jezusa w Ewangeliach są ważnym świadectwem starożytnych podróży żydowskich podczas trzech świąt pielgrzymich: Święta Przaśników, Święta Tygodni i Święta Namiotów (2 Mojż. 23:14-17; 5 Mojż. 16:16).

Poza relacjami żydowskiego historyka Flawiusza o pielgrzymach przekraczających Jordan, przybywających z Jerycha i podróżujących przez Samarię (Dawne dzieje Izraela 17.254; 20.118), informacje o poszczególnych trasach w Ziemi Izraela są skąpe. Całkowicie brakuje przekazów na temat podróżnych sprzed zburzenia Świątyni Jerozolimskiej. Mimo to nie ma wątpliwości, że wielu pielgrzymowało w te trzy święte dni – nawet jeśli dla niektórych była to podróż odbywana raz w życiu.

Historyczne i archeologiczne dowody wskazują na ożywioną praktykę pielgrzymowania, która rozpoczęła się w okresie hellenistycznym (do II wieku p.n.e.). Zarówno Flawiusz, jak i żydowski filozof Filon z Aleksandrii opisują miriady Żydów pielgrzymujących w kraju i w diasporze (Dawne dzieje Izraela 20.118-119; Prawa Szczególne [De Specialibus Legibus] 1.69). Flawiusz komentuje, że pielgrzymowanie miało na celu, „by składać Bogu dzięki za doznane dobrodziejstwa, prosić o łaskę na przyszłość i poprzez obcowanie ze sobą na wspólnych ucztach wzmagać uczucia wzajemnej miłości” (Dawne dzieje Izraela 4.203).

Dodatkowo inskrypcja w synagodze Teodotusa, tak zwana Droga Pielgrzymek (monumentalne schody i ulica, która prowadziła od sadzawki Siloam [in. Siloe] do Świątyni) i kilka basenów ze słodką wodą pokazują aspekty infrastruktury Jerozolimy, które były wykorzystywane przez pielgrzymów.

Według zapisu w Ewangelii Jezus uczestniczył w więcej niż jednej pielgrzymce. W wieku 12 lat towarzyszył Marii i Józefowi w drodze do Jerozolimy na Paschę; praktykę tę Łukasz opisuje jako odbywającą się „co roku” (Łuk. 2:41-52).

A rodzice jego chodzili co roku do Jerozolimy na Święto Paschy. I gdy miał dwanaście lat, poszli do Jerozolimy na to święto, jak to było w zwyczaju…

Jego najbardziej znaną pielgrzymką opisaną w Ewangeliach, choć nieczęsto odnotowywaną jako taka, jest ostatnia podróż do Jerozolimy. Podróż Jezusa do Jerozolimy miała na celu celebrowanie i spożycie posiłku paschalnego z uczniami (Łuk. 22:15):

I rzekł do nich: Gorąco pragnąłem spożyć tę wieczerzę paschalną z wami przed moją męką…

INSKRYPCJA W SYNAGODZE TEODOTUSA. Wydobyta z cysterny w Jerozolimie inskrypcja upamiętnia odbudowę synagogi w Jerozolimie przez Teodotusa, syna Wettenusa. Synagoga funkcjonowała, gdy istniała jeszcze Świątynia, przed zniszczeniem jej w 70 r. p.n.e. Grecka inskrypcja odnosi się do zakwaterowania tych, którzy byli za granicą, co sugeruje, że synagoga była w dużej mierze przeznaczona dla żydowskich pielgrzymów. (źródło: BAS Library)

Dzisiejszy wygląd Drogi Pielgrzymek w Jerozolimie (źródło: The Times of Israel)

Dzisiejszy wygląd Drogi Pielgrzymek w Jerozolimie (źródło: Biblical Israel Tours)

Artystyczna wizja Drogi Pielgrzymek w czasach, gdy korzystali z niej pielgrzymi (źródło: Biblical Israel Tours)

Trasa Drogi Pielgrzymek (źródło: generationword.com)

SZLAK PRZEZ PEREĘ – PO WSCHODNIEJ STRONIE JORDANU

Kiedy czytamy fragment zaczynający się w Łuk. 17:11, pierwszy szczegół geograficzny opisuje Jezusa jako podróżującego przez nieokreślony obszar „między Samarią a Galileą”:

A w drodze do Jerozolimy przechodził między Samarią i Galileą.

Chociaż dokładna lokalizacja nie jest znana, trasa Jezusa z uczniami prawdopodobnie rozpoczęła się w Kafarnaum (zob. Mar. 9:33). Jeśli tak, to ich trasa prowadziła na południe wzdłuż północno-zachodniego brzegu Jeziora Galilejskiego, przecinając na zachód przełęcz Arbel niedaleko Magdali i celowo omijając Tyberiadę. Przełęcz ta zapewniała najszybszy dostęp do Nazaretu na zachodzie i do Doliny Jezreel na południu.

Wcześniejsze odniesienie w Ewangelii Łukasza 7:11 do Jezusa w Nain sugeruje, że czasami kontynuował on podróż na południe od Arbel do Doliny Jawne'el i używał lokalnej drogi, która wchodziła do Doliny Harod i biegła przez biblijny Endor (Joz. 17:11; 1 Sam. 28:7), ciągnąc się dalej na południe po wschodniej stronie Wzgórza More. Następnie bardziej znacząca droga wiodła na wschód do Bet Sze’an (Scythopolis). To wschodnie przejście z Doliny Jezreel do Bet Sze’an można by opisać jako „między Samarią a Galileą”.

W pobliżu Bet Sze’an szlak przecinał rzekę Jordan, prawdopodobnie niedaleko miejsca, gdzie współcześni podróżnicy wjeżdżają do Jordanii przez przejście Bet Sze’an/Szejk Husajn. Przechodząc na południowy wschód do Transjordanii, pielgrzymi mogli dotrzeć do miasta Pella w regionie Perea, który w czasach Jezusa był zarządzany przez Heroda Antypasa. Ponieważ warunki wzdłuż zachodniej strony Jordanu były niekorzystne dla podróżnych, ta okrężna trasa była konieczna.

Społeczności żydowskie w Perei witały pielgrzymów w drodze do Jerozolimy. Mimo że trasa do Jerozolimy była dłuższa (od pięciu do siedmiu dni pieszo – na mapie zaznaczona na czerwono), omijała region Samarii, gdzie od czasu do czasu dochodziło do aktów przemocy podczas pielgrzymek Galilejczyków (np. Dawne dzieje Izraela 20.118).

Przystanek Jezusa w Jerychu (Mat. 20:29; Mar. 10:46; Łuk. 18:35; Łuk. 19:1) wzmacnia naszą sugestię, że Jezus w drodze do Jerozolimy podróżował przez Pereę. Nie byłoby żadnego innego powodu, dla którego miałby przechodzić przez to biblijne miasto. Znajdowało się ono na zachód od brodu na rzece Jordan, dziś nazywanego Qasr al-Jahud, co po arabsku znaczy „Fort Żydów”, lub alternatywnie Al-Maghtas, co po arabsku znaczy „zanurzenie” lub „chrzest”. Od co najmniej IV wieku n.e. obszar ten jest identyfikowany jako tradycyjne miejsce chrztu Jezusa.

Wyruszając z Jerycha, podróżni musieliby wejść do Wadi Qilt i pokonać trudne, wspomniane w Biblii Wzniesienie Adumim (Joz. 15:7). Jezus i jego uczniowie podążali południową stroną tego wzniesienia do Betfage, Betanii i w końcu do Jerozolimy. Niebezpieczne incydenty na tej trasie, które chciał stłumić rzymski generał Pompejusz (Strabo, Geografia 16,40), stały się inspiracją dla opowieści o dobrym Samarytaninie (Łuk. 10:25-37).

Kafarnaum (davidbcapes.com)