ODSŁONIĘTO NOWY ODCINEK LICZĄCEGO 2000 LAT DOLNEGO AKWEDUKTU W JEROZOLIMIE

opracowanie: Kasia Śmiałkowska
publikacja: 03 czerwiec 2022

Ostatnie wykopaliska w dzielnicy Armon HaNatziw w Jerozolimie przywracają do życia jednego z głównych dostawców wody dla starożytnego miasta – liczący 2000 lat Dolny Akwedukt, który doprowadzał wodę na Wzgórze Świątynne ze Stawów Salomona w pobliżu oddalonego o 21 kilometrów Betlejem.

Używany do czasów Mandatu Brytyjskiego, kiedy to został porzucony na rzecz nowej technologii pomp elektrycznych, nowo odkryty odcinek wodociągu z czasów Hasmoneuszy – obecnie około 40 metrów – zostanie zachowany i włączony do parku osiedlowego we współpracy z władzami miasta Jerozolimy i Korporacją Rozwoju Jerozolimy.

„To prawdziwy zabytek historyczny miasta" – powiedział archeolog z Urzędu ds. Starożytności (IAA) Yaakov Billig, ekspert w dziedzinie starożytnych akweduktów.

Zdaniem Billiga akwedukt był używany i utrzymywany (lub nie) przez kolejnych władców, w tym przedstawicieli trzech głównych religii monoteistycznych, aż do końca Imperium Osmańskiego, kiedy to zaczął coraz bardziej pękać i niszczeć.

Ponieważ akwedukt był używany jeszcze stosunkowo niedawno, współcześni badacze od dawna wiedzieli o jego położeniu i pojawia się on na mapach Jerozolimy z czasów osmańskich. W trakcie prac wykopaliskowych, prowadzonych przez Alexandra Wiegmanna z IAA, usunięto wszystkie zanieczyszczenia i wypełnienia z nowego odcinka, który wkrótce zostanie przygotowany do zwiedzania przez turystów.

Yaakov Billig powiedział jednak, że nowe wykopaliska nie są prowadzone tylko z powodu nostalgii. Badacze wciąż są zdumieni, a nawet nieco zaskoczeni precyzyjną techniką, jaką zbudowano w starożytności bez pomocy GPS czy nowoczesnych metod obliczeniowych.

Dolny Akwedukt pochodzi z około 100 r. p.n.e. i był używany do celów publicznych, zwłaszcza na Wzgórzu Świątynnym. Był on na granicy możliwości ówczesnej technologii – powiedział Billig.

„W porównaniu z tym, co było wcześniej, to była rewolucja” – mówi Billig. Wcześniej mieszkańcy Jerozolimy „musieli albo chodzić aż do źródła i nosić wodę z powrotem do domu”, albo gospodarować wodą zgromadzoną w cysternach pod domem, wypełnionych deszczówką, która nie była uzupełniana, aż do następnej pory deszczowej.

Jednak wraz z pojawieniem się pompy elektrycznej, „jak wiele starych rzeczy, akwedukt został zaniedbany”. W ciągu całej swojej historii wymagał wielu zabiegów konserwacyjnych.

„Kiedy władze były wystarczająco silne, miały na to budżet i było to w ich interesie, [woda] robiła różnicę; akwedukt stanowił dodatkowy zastrzyk wody dla miasta”. Kiedy władze lokalne nie miały dominującej pozycji, przechodzący pasterze wiercili dziury w rurociągu, aby na przykład napoić swoje stada, a gazety z XIX wieku pełne były doniesień o przerwach w dostawie wody i naprawach rur.

„Około 100 lat temu, dzięki nowemu wynalazkowi, jakim jest elektryczność, można było pompować wodę pod górę” – mówi Billig. Potem lokalne władze „nie zawracały sobie głowy akweduktem” i został on zasypany gruzem oraz na skutek erozji gleby.

„Każde nowe rozwiązanie jest rewolucyjne i daje więcej wody, lepszą wodę, a teraz można zaniedbać to, co stare” – powiedział Billig, wskazując na nową technologię odsalania wody. „Dziś nie ma zagrożenia niedoborem wody, co było ryzykiem jeszcze kilka lat temu”.


Jerozolima – dzielnica Armon HaNatziw (źródło: The Times of Israel)


Akwedukt w HaNatziw (źródło: The Times of Israel)


Wykopaliska Dolnego Akweduktu (źródło: The Times of Israel)


Dolny Akwedukt z lotu ptaka (źródło: The Times of Israel)


Stawy Salomona – rok 1981 (źródło: Wikipedia, by User:Magister - self photo, CC BY 2.5)


Górny staw (źródło: Wikipedia, by Roman Klozweg [1] – Own work, Attribution)


Stawy Salomona na przełomie XIX i XX wieku (źródło: Wikipedia, Public Domain)


Mapka akweduktów – omawiany Dolny Akwedukt widać między Betlejem a Jerozolimą (źródło: bible.ca)

Artykuł źródłowy:

© | ePatmos.pl